Nadciśnienie tętnicze
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) nadciśnienie tętnicze jest najczęstszą przyczyną przedwczesnych zgonów na świecie.
Dane epidemiologiczne
Dane epidemiologiczne wskazują, że na nadciśnienie tętnicze choruje od 11 do 12 mln Polaków. Z tej liczby tylko 21% ma właściwie kontrolowane nadciśnienie tętnicze, czyli osiąga docelowe wartości ciśnienia tętniczego. Jest to niezwykle ważne, gdyż nadciśnienie tętnicze prowadzi do wielu bardzo poważnych powikłań, wśród których należy wymienić: uszkodzenie tętnic siatkówki, chorobę wieńcową, przerost mięśnia lewej komory, zawał mięśnia sercowego, niewydolność serca, udar mózgu, pogorszenie funkcji nerek, miażdżycę tętnic obwodowych (szyjnych, kończyn dolnych), tętniak aorty.
Nadciśnienie tętnicze rozpoznajemy, gdy wartość ciśnienia tętniczego jest większa lub równa 140/90 mm Hg. Pierwsza z cyfr oznacza skurczowe ciśnienie tętnicze, natomiat druga rozkurczowe ciśnienie tętnicze. Uważa się, iż od 18 roku życia kontrole ciśnienia tętniczego powinny być wykonanywane co najmniej 1 raz w roku. Częstsze kontrole wartości ciśnienia tętniczego zaleca się u osób z czynnikami ryzyka sercowo – naczyniowego, a więc u palaczy papierosów, osób z nadwagą i/lub otyłością, prowadzących siedzący tryb życia, pacjentów z zaburzeniami gospodarki lipidowej, ciężarnych, osób z obciążającym wywiadem rodzinnym – przedwczesnym zawałem serca lub udarem mózgu, który wystąpił u mężczyzn poniżej 55 roku życia oraz u kobiet poniżej 65 roku życia. Należy ponadto pamiętać, że dzieci rodziców z nadciśnieniem tętniczym (zwłaszcza rozpoznanym w młodszym wieku) mają zdecydowane większe ryzyko rozwoju tej choroby.
Ważne jest, aby pomiary ciśnienia tętniczego były dokonywane prawidłowo, a więc należy przestrzegać kilku bardzo ważnych zasad
- Konieczne jest używanie automatycznego aparatu do pomiaru ciśnienia tętniczego, posiadającego odpowiednią certyfikację i walidację (więcej informacji można znaleźć na stronie dobrzemierze.pl) wraz z odpowiednim mankietem dostosowanym do obwodu ramienia.
- Ważne jest, aby co najmniej 30 minut przed pomiarem ciśnienia tętniczego nie pić kawy ani nie palić papierosów.
- Przed pomiarem, który optymalnie powinien odbyć się w cichym i spokojnym pomieszczeniu, należy przez około 5 minut odpoczywać w pozycji siedzącej, z podpartymi plecami.
- Cisnienie tętnicze powinno być zmierzone w pozycji siedzącej, z podpartymi plecami. Mankiet ciśnieniomierza należy założyć na odsłonięte ramię, na wysokości serca. W trakcie trwania pomiaru należy lekko zgiąć łokieć i luźno oprzeć.
Przed każdą wizytą lekarską należy wykonywać pomiary ciśnienia tętniczego na 7 dni przed terminem wizyty. Pomiary powinny być wykonywane dwa razy dziennie – o stałych porach rano i wieczorem. Należy wykonać 2 pomiary z jednominutowym odstępem między nimi. Ważne jest, aby badać cisnienie tętnicze przed przyjęciem leków i przed posiłkiem.
Nie ma typowych objawów nadciśnienia tętniczego. Znaczna część osób nie odczuwa żadnych objawów. Dlatego też nadciśnienie tętnicze nazywane jest cichym zabójcą. U osób, u których pojawiają się bardzo wysokie wartości ciśnienia tętniczego mogą pojawić się bóle i zawroty głowy, zaburzenia widzenia, a także ból w klatce piersiowej. Wśród innych objawów należy wymienić: trudności w oddychaniu, nudności, wymioty, szum w uszach, stan niepokoju lub lęku, zaburzenia rytmu serca oraz krwawienie z nosa.
Aby zapobiegać nadciśnieniu tętniczemu lub opóźnić jego wystąpienie, należy zmodyfikować styl życia, pamiętając o kilku fundamentalnych zasadach.
- Należy zaprzestać palenia papierosów.
- Zmodyfikować sposób odżywiania – nie spożywać tłuszczów nasyconych, zwiększyć udział w diecie nienasyconych kwasów tłuszczowych, szczególnie omega-3, wybierać produkty z mąki z pełnego przemiału, jeść dużo warzyw i owoców, ograniczyć spożycie soli oraz cukru, nie jeść smażonego mięsa – lepsze jest gotowane i pieczone, spożywać więcej ryb, należy zmniejszyć nadmierne spożycie alkoholu.
- Zmiana trybu życia na aktywny – co najmniej 30 minut wysiłku fizycznego o umiarkowanej lub dużej intensywności dziennie.
W bardzo wielu przypadkach pomimo zmiany stylu życia, a także przy określonym poziomie ryzyka sercowo – naczyniowego konieczne jest jednak włączenie leczenia farmakologicznego. Obecnie dysponujemy kilkoma grupami leków hipotensyjnych, takich jak beta-adrenolityki, inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę, sartany, diuretyki, czy też antagoniści kanału wapniowego, które są dobrze tolerowane przez pacjentów i regularnie przyjmowane-skutecznie obniżają ciśnienie tętnicze. Co ważne, mamy do dyspozycji tzw. leki SPC (ang. Single Pill Combination), w których w jednej tabletce mogą być dwie lub więcej substancji czynnych. Tak więc pacjent może zamiast dwóch lub trzech tabletek przyjąć lek hipotensyjny w jednej tabletce. W przypadku nagłego wzrostu ciśnienia tętniczego konieczne może być przyjęcie przez pacjenta leków szybko obniżających ciśnienie tętnicze, np. captoprilu czy też nitrendypiny (podawanych podjęzykowo). Każdy pacjent powinien pamiętać, że nagły, szybki, czy też nieoczekiwany wzrost ciśnienia tętniczego niesie ryzyko incydentu sercowo – naczyniowego i należy niezwłocznie podjąć działanie.
Najważniejszym celem terapii nadciśnienia tętniczego jest zmniejszenie zachorowalności i śmiertelności z powodu incydentów sercowo - naczyniowych, takich jak zawał serca lub udar mózgu a także wydłużenie czasu i jakości życia chorych. Dlatego też stotnym elementem terapii hipotensyjnej jest także zapobieganie powstawaniu i hamowanie rozwoju powikłań narządowych nadciśnienia tętniczego. Skuteczność leczenia nadciśnienia tętniczego, mimo obserwowanej w ostatnich latach poprawy, nadal jest niezadowalająca. Głównym problemem długoterminowej terapii nadciśnienia tętniczego jest nieprzestrzeganie zaleceń lekarskich przez pacjentów.
